Uroczystość rozpoczęła się od złożenia kwiatów i wieńców w miejscach
związanych z pobytem jeńców tego obozu: na cmentarzu przy ulicy Okszowskiej,
przy Pomniku poświęconym ofiarom Stalagu przy Szkole Podstawowej Nr 8,
Pomniku na cmentarzu wojennym w lesie Borek oraz Pomniku usytuowanym w
miejscu krematorium – zwanym „Patelnia” w Lesie Borek.
Następnie otwarto wystawę pt. „Stalag 319” w Galerii Nova Chełmskiej
Biblioteki Publicznej, na sali konferencyjnej odbyła się sesja historyczna podczas
której referaty wygłosili: Stanisław Gołub nt. „Nowe odkrycia archeologiczne na
cmentarzu Stalagu 319 A i C oraz na terenie Waldlager Borek”, Paweł Kiernikowski
pt. „Porucznik Paolo Desana jako przywódca ruchu oporu w Stalagu 319 C w
Chełmie”, Andrzej Rybak pt. „Stalag 319 we Włodawie – zarys dziejów”, Zbigniew
Lubaszewski pt. „Nowe materiały ikonograficzne do historii Stalagu 319”.
Na zakończenie rocznicowych obchodów w Muzeum Ziemi Chełmskiej otwarta
została wystawa nt. „Stalag 319 – w 80. rocznicę likwidacji”.
Konsula Honorowego Ukrainy w Chełmie Stanisława Adamiaka,
reprezentowali Kierownik Biura Konsula Elżbieta Bajkiewicz-Kaliszczuk oraz
Wiceprezes Zarządu Fundacji Partnerstwo i Współpraca Krzysztof Kupracz, którzy w
imieniu Konsula i Fundacji PiW złożyli kwiaty w miejscach pamięci poświęconych
ofiarom z niemieckiego obozu zagłady w Chełmie, utworzonego podczas II wojny
światowej przez niemieckiego okupanta.
Fotografie oraz poniższą informację uzupełniającą przygotował i
udostępnił dla potrzeb Konsulatu i Fundacji PiW, nauczyciel Zespołu Szkół
Technicznych w Chełmie Pan Mariusz Śliwa:
Cmentarz przy al. Przyjaźni kryje prochy 60 tysięcy pomordowanych i
zmarłych jeńców, różnych narodowości, w tym głównie wziętych do niewoli
żołnierzy Armii Czerwonej, ale także żołnierzy francuskich, angielskich,
belgijskich, włoskich oraz polskich partyzantów, którzy byli więzieni przez
hitlerowców w pobliskim Stalagu 319 A. Znajduje się tam 75 zbiorowych mogił
jeńców wojennych.
Stalag 319 Chelm utworzony został latem 1941 r. dla żołnierzy Armii Czerwonej,
był jednym z największych obozów jenieckich na ziemiach polskich. Składał się
z trzech podobozów: Stalag 319 A w rejonie ulic Rampa Brzeska i Okszowska,
319 B w rejonie ulic Wojsławicka, Partyzantów, Lwowska oraz 319 C przy
ul. Rampa Brzeska. Przeszło przez niego ponad 200 tys. jeńców, a zmarło w
nim ok. 98 tys. Jego historia na terenie Lubelszczyzny zakończyła się w
kwietniu 1944 r., kiedy został przeniesiony do Skierniewic.
Organizatorem rocznicowych uroczystości był dr Andrzej Henryk Rybak
Stowarzyszenie Rocznik Chełmski, autor książki, „Stalag 319. Międzynarodowy
obóz jeniecki w Chełmie w latach 1941–1944” przy udziale Chełmskiej
Biblioteki Publicznej oraz Muzeum Ziemi Chełmskiej.
Wiązanki kwiatów w miejscach pamięci złożyli:
Maciej Baranowski Dyrektor Delegatury w Chełmie Lubelskiego Urzędu
Wojewódzkiego,
Andrzej Henryk Rybak, Paweł Kiernikowski,
Dyrektor Biura Rafał Bukowski reprezentował Poseł na Sejm RP IX i X kadencji
Annę Dąbrowską – Banaszek,
Pan Zygmunt Gardziński reprezentował Pana Senatora VIII, IX i X kadencji
Józefa Zająca, a Pan Wiesław Dziubiński reprezentował społeczność
akademicką Państwowej Akademii Nauk Stosowanych w Chełmie
Pani Elżbieta Bajkiewicz – Kaliszczuk Kierownik Biura Konsula Honorowego
Ukrainy w Chełmie oraz Krzysztof Kupracz Wiceprezes Zarządu Fundacji
Partnerstwo i Współpraca.
Podczas wydarzenia miasto Chełm reprezentowały:
Renata Ciepłowicz – Sekretarz Miasta Chełm,
Aneta Szostak – dyrektor Departamentu Promocji Kultury i Sportu,
Agnieszka Walewska-Maksymiuk – dyrektor Departamentu Oświaty.
Przedstawiciele Muzeum Ziemi Chełmskiej Dyrektor Natalia Jędruszczak
oraz , Chełmskiej Biblioteki Publicznej,
Grzegorz Czyżyk Dyrektor Zespółu Szkół Technicznych, Samorząd
Uczniowski, krwiodawcy.
Cmentarz jeniecki przy al. Przyjaźni pozostaje pod opieką uczniów i nauczycieli
Zespołu Szkół Technicznych w Chełmie, którzy uczestniczyli w
uroczystościach wraz z Pocztem Sztandarowym.
